e-Wczasy

Charakterystyka flory Pobrzeża Słowińskiego i Kaszubskiego

11 February 2011r.

W strefie pobrzeża istnieje wiele siedlisk z nim związanych i do niego tylko ograniczonych. Całokształt panujących w tych siedliskach warunków pozwala na rozwój roślin o charakterze oceanicznym. Gatunki atlantyckie właściwe, ograniczone w swym występowaniu w zasadzie wyłącznie do tzw. Prowincji Atlantyckiej w Europie, tj. do obszarów sąsiadujących z wybrzeżem Atlantyku, wykraczają niekiedy dalej ku wschodowi i dlatego też mogą się znaleźć na południowo-zachodnich wybrzeżach Bałtyku. Najbardziej znany z nich jest w Polsce wrzosiec bagienny (rys. na str. 106), rozpowszechniony wzdłuż całego naszego wybrzeża na wilgotnych piaskach, na wrzosowiskach, na torfowiskach, częsty w borach nadmorskich zarówno typowych, jak i bagiennych. Tworzy typowy dla strefy wybrzeża mszarnik wrzoścowy (Ericetum te-tralicis), od niego biorą też nazwy wilgotny podzespół boru bażynowego Empetro nigri-Pinetum ericetosum t.etralicis oraz ograniczony do strefy wybrzeża podzespół boru bagiennego Vaccinio uliginosi-Pinetum ericetosum tetralicis. Mapka ilustrująca rozmieszczenie wrzoś-ca bagiennego w Polsce mówi nam równocześnie o zasięgu wpływów klimatu atlantyckiego, które zaznaczają się wzdłuż brzegów Bałtyku i na Dolnym Śląsku. Z grupy gatunków subatlantyckich, których zasięgi wykraczają dość znacznie poza granice Prowincji Atlantyckiej, najbardziej związany z wybrzeżem jest wiciokrzew pomorski, najpiękniejsze polskie pnącze (patrz fotografia). Rośnie on licznie na odcinkach stromego wybrzeża, szereg stanowisk ma także na Dolnym Śląsku. Wiciokrzew pnie się po drzewach, dochodząc nierzadko aż do ich koron, gdzie często zakwita. Oplata też krzewy i wówczas można jego kwiaty łatwo obserwować. Korona żółtawego kwiatu ma rurkę długą do 25 mm, stąd tylko nieliczne owady o bardzo długich trąbkach mogą się dostać do ich wnętrza. Są to najczęściej zawisaki i zmroczniki. W locie, wisząc w powietrzu przed kwiatem, motyle te wsuwają trąbkę do wnętrza korony i wysysają nektar. Przy okazji zapylają krzyżowo kwiaty, przenosząc pyłek ze słupka na słupek. Do tego samego elementu geograficznego zaliczono turzycę piaskową, gatunek szeroko rozprzestrzeniony w strefie wybrzeża, zwłaszcza na wydmach szarych, gdzie dzięki szczególnym zdolnościom wytwarzania rozłogów przyczynia się do ustalania piasku. Gatunkiem subatlantyckim jest także śmiałka wczesna, najmniejsza z polskich traw. Wysokość jej źdźbeł nie przekracza kilku centymetrów. Trawa ta jest przywiązana do nasłonecznionych skrajów boru nadmorskiego oraz do piaszczystych poboczy dróg. Ostatnio dostrzec można masowy jej pojaw w borach bażynowych na miejscach po dawnych obozowiskach. W runie tych borów rosły poprzednio tylko nieliczne mchy i porosty, roślin kwiatowych nie było tam w ogóle. Przyczyną tak licznego rozwoju tej trawy jest prawdopodobnie użyźnienie gleby związane z obozowaniem. Jeszcze dwa subatlantyckie gatunki wiążą się z piaszczyskami pobrzeża: szczotlicha siwa - trawa szarej wydmy, niekiedy pojawiająca się także jako pionierska roślina na wydmie białej, oraz chroszcz nagołodygowy o zbliżonych wymaganiach siedliskowych. Trzecią grupę w obrębie elementu atlantyckiego stanowią tzw. gatunki pseudoatlantyckie. Należy do nich z roślin pobrzeża Bałtyku przede wszystkim woskownica europejska, budująca wraz z wierzbą uszatą charakterystyczny zespół zaroślowy Myrico-Salicetwn auritae. Szczególnie licznie występują te zarośla na Bielawskim Błocie i na torfowiskach rozciągających się na południe od jeziora Łebsko i wsi Izbica. Woskownica europejska nie wychodzi poza strefę wybrzeża, a jej południowa granica zasięgu na Pomorzu uważana jest zarazem za granicę krainy geobotanicznej zwanej „Brzegiem Bałtyku". Występuje także w lasach. Szczególną wysokość, dochodzącą do 2 m, osiągają jej krzewy w nadmorskim borze bagiennym, gdzie tworzą rozległe gąszcza. Dalszymi gatunkami pseudoatlantyckimi są rośliny wilgotnych piasków występujące w zagłębieniach między wydmowych: rosicz-ka pośrednia, lenek stoziarn, brzeżyca jednokwiatowa, dziurawiec rozesłany, sit ściśniony, widłak torfowy. Należy tu także bardzo rzadka przygiełka brunatna, związana z torfowiskami (rys. na str. 192). Zachodni charakter mają również niektóre gatunki mchów, np. torfowce: Sphagnum molluscum, Sphagnum compactum i Sphagnum papillosum. Na wybrzeżu występują także siedliska umożliwiające rozwój szeregu gatunków północnych. Na trzech stanowiskach zachowała się licznie malina moroszka, będąca reliktem arktycznym. Kwitnie ona i owocuje na torfowisku w Klukach w Słowińskim Parku Narodowym, w rezerwacie "Janiewickie Bagno" oraz na torfowisku Bielawskie Błoto. W dwóch pierwszych miejscach malina moroszka rozwija się także w borze bagiennym. Północnymi gatunkami są poza tym: wełnianeczka darniowa, rosnąca na kilku torfowiskach, oraz zimoziół północny, spotykany rzadko w borach sosnowych lub mieszanych. Dalszego gatunku północnego - derenia szwedzkiego - drobnej krzewinki o pięknych białych kwiatach i jaskrawoczerwonych, zebranych w duże grona owocach, notowanej na pobrzeżu przed kilkudziesięciu laty, nie udało się dotąd ponownie odnaleźć, mimo licznych poszukiwań.

nad morzem, pomorskie, Pobrzeże Słowińskie, Pobrzeże Kaszubskie, flora